Cuberdon of Gentse neus

Inhoudsopgave

1. Wat is een cuberdon?
2. Het ontstaan van de cuberdon
3. Wat zit er in cuberdons?
4. Cuberdons van confiserie Geldhof
5. Gentse neuzekes
6. Wat is de neuzekesoorlog
7. Zo maak je zelf cuberdons
8. Cuberdons kopen

Wat is een cuberdon?

Cuberdon of Gentse neus is een kegelvormig snoepje dat qua vorm veel lijkt op een neus en wordt ook wel neuzeke, topneus of tsoepke genoemd. Het is een snoepje dat vrijwel exclusief in België verkrijgbaar is omwille van de beperkte houdbaarheid. De buitenkant van het snoepje is hard, maar de binnenkant bevat een siroop. Doordat deze siroop in enkele weken begint te versuikeren, zijn de snoepjes maar beperkt houdbaar. Vandaar dat ze niet geëxporteerd worden en dus vrijwel alleen in België verkrijgbaar zijn

Het ontstaan van de cuberdon?

Zoals de praline heeft ook de cuberdon een achtergrond in de medische wereld. Het snoepgoed werd in 1873 bij toeval uitgevonden door de Gentse apotheker de Vynck. Hij trachtte een manier te vinden om zijn medicijnen langer houdbaar te maken en probeerde ze daarom te verwerken in siroop, een veelgebruikte techniek in die tijd. Echter toen hij zijn experiment een paar dagen later onderzocht, kwam hij tot de ontdekking dat de buitenste laag siroop was versuikerd en verhard. Dit was niet de bedoeling, en zijn experiment was daarom mislukt. Maar de Vynck toonde zich inventief en wist het mislukte experiment om te zetten in een geslaagd snoepje. Hij besloot de mislukte preparaten te commercialiseren en zo werden de cuberdons geboren.

Wat zit er in cuberdons?

De oorspronkelijke cuberdon wordt gemaakt met suiker, glucosesiroop, water, Arabische gom, zetmeel en het aroma van framboos.

Het hoofdingrediënt voor de echte cuberdons is Arabische gom uit Soedan. In de industrie wordt dit ingrediënt tegenwoordig vaak vervangen door gelatine maar ambachtelijke producten gebruiken natuurlijke vervangers. Arabische gom is een natuurlijk product afkomstig van Acaciabomen dat ook in vele andere zoetwaren te vinden is, zoals drop en marshmallows, maar bijvoorbeeld ook in Coca Cola. Dit ingrediënt was onmisbaar bij de bereiding van cuberdons. Toen het tijdens de Tweede Wereldoorlog niet meer te verkrijgen was in Europa, konden er dus geen cuberdons meer geproduceerd worden. Het snoepje raakte hierdoor bijna in de vergetelheid, ware het niet dat in 1946 de Arabische gom weer verkrijgbaar werd in Europa. Enkele Belgische banketbakkers, die zich het recept konden herinneren, konden hierdoor gelukkig de productie van cuberdons hervatten.

De echte cuberdon bestaat uit een fijne buitenkorst die subtiel openbarst zodra je er de tanden in zet. Het neuzeke bevat een geraffineerde, zoete stroop. Wie ten volle wil genieten van de smeuïge binnenkant, moet de lekkernij binnen de 8 weken na productiedatum proeven. De klassieke cuberdon wordt gemaakt met een aroma van frambozen, waaraan hij trouwens zijn paarsrode kleur ontleent.
De samenstelling van de cuberdon behoort tot een van de best bewaarde geheimen van ons land. Slechts enkele ambachtelijke bedrijven beheersen de productie ervan tot in de puntjes.

Cuberdons van confiserie Geldhof

Wat later, in 1954 om precies te zijn, stichtte wijlen Antoine Geldhof (bekend als ‘de vader van de cuberdon’) Confiserie Geldhof in Eeklo. Hij had de kneepjes van de productie van cuberdons geleerd bij een Gentse confiserie, waar hij als 14-jarige begon met werken. In 1954 startte hij zijn eigen bedrijf en specialiseerde zich in de productie van cuberdons. Lange tijd was hij de enige producent en onder zijn leiding bleef het bedrijf gestaag groeien.

In 1939 startte Antoine Geldhof (1925-2012) als 14-jarige bij een grote confiserie in het Gentse, waar hij het 19e-eeuwse recept van de cuberdons aanleerde door de kleinzoon van de oorspronkelijke uitvinder van het snoepje.
Na de geboorte van zijn eerstgeboren zoon, Tony Geldhof, richtte Antoine ‘Confiserie Geldhof’ op te Eeklo.
Tony Geldhof leerde na zijn studies letterlijk alle knepen van het vak, van afvoerputjes schoonmaken tot het bedrijf leiden en zet tot op de dag van vandaag de lijnen bij Geldhof uit.

Nadat de cuberdon in 2009 door VLAM als officieel streekpoduct werd uitgeroepen maakte Confiserie Geldhof een periode van enorme groei door. Tegenwoordig is het met een jaarlijkse omzet van 4 miljoen euro inmiddels onbetwist marktleider op het gebied van cuberdons.

Nog een leuk weetje: Confiserie Geldhof is de enige producent die een letter op de cuberdons mag drukken. Dat maakt het herkennen van de lekkerste Belgische cuberdons gemakkelijk!

 Waar de naam cuberdon vandaan komt

De cuberdon kent vele verschillende benamingen, waarvan Gentse neus en cuberdon de meestgebruikte zijn. Waar komen deze namen eigenlijk vandaan? De benaming ‘Gentse neus’ spreekt natuurlijk voor zich. In het snoepje kan, met enige verbeelding, de vorm van een neus kan worden waargenomen. Cuberdon is misschien een minder vanzelfsprekende naam en de herkomst ervan is ook niet met zekerheid bekend. Cuberdon zou een Franse verbastering zijn van kuper, ofwel kegel. Dat klinkt al een stuk logischer natuurlijk. Cuberdons hebben niet alleen de vorm van een neus, maar lijken ook wel op een kegel.

Gentse neuzekes

Of de cuberdon wel echt Gents is, daar zijn de meningen nogal over verdeeld. Zo bleek maar weer eens toen in 2014 een opstootje ontstond tussen twee verkopers op de markt in Gent. Carl Demeestere en Sonny Breine lagen al van oudsher met elkaar in de clinch en gingen op het bewuste moment dus met elkaar op de vuist. Waar het deze keer om ging was niet duidelijk, maar de vechtpartij zorgde voor nationale aandacht en gouden zaken voor beide verkopers.

Naar aanleiding van de vechtpartij breidde de discussie zich online uit over de herkomst van cuberdons. Sommigen beweren dat het snoepgoed afkomstig is uit Gent, omdat daar het recept ontstond. Anderen zeggen dat het een typisch product voor het Meetjesland is, omdat daar de twee grootste producenten zitten, namelijk Confiserie 2000 in Kluizen en Geldhof in Eeklo. Beiden hebben een beetje gelijk: cuberdons vinden hun oorsprong in Gent (vandaar ook ‘Gentse’ neuzen), maar twee producenten uit het Meetjesland wisten het recept in handen te krijgen en daardoor komen daar nu veruit de meeste cuberdons vandaan.

Wat is de neuzekesoorlog?

De “neuzekesoorlog” gaat om een conflict tussen twee verkopers die elk met een karretje naast elkaar op de Groentenmarkt “Gentse neuzekes” of cuberdons, het kegelvormig paars snoepje dat de laatste jaren opnieuw populair werd, aan de man brengen. Beide handelaars beweren dat ze de beste snoepjes hebben en zeggen dat de tegenstander op ongeoorloofde wijze klanten afpakt. In 2011 werden er al eens klappen uitgedeeld en burgemeester Daniël Termont liet de vergunning van de twee marktkramers al eens tijdelijk schorsen.

Op de Groentemarkt in Gent wordt al jarenlang snoeihard oorlog gevoerd om cuberdons. Twee volwassen mannen hebben er elk hun eigen kraam van waaruit ze precies hetzelfde snoepgoed verkopen. De Groentemarkt is groot, maar de kramen staan vlak naast elkaar. Die ongelukkige opstelling heeft al voor veel gehuil (voor de marktkramers) en gelach (voor de omstaanders) gezorgd. Even een kort overzicht van de snoepjesvete, die zo onderhand Gentse folklore is geworden.

De racistische uitlatingen waren er te veel aan voor Stad Gent en zij begonnen uit te zoeken of ze de vergunning van het Neuzekes-kraam konden intrekken of niet na een zoveelste triestig hoofdstuk in de Neuzekes-oorlog. Het was al niet de eerste keer dat er vergunningen werden ingetrokken, maar nu heeft Stad Gent een andere beslissing genomen: de vergunning blijft, maar Carl Demeestere moet gaan.

“De vergunning wordt niet volledig geschrapt, maar hij wordt wel zo aangepast dat er een clausule wordt aan toegevoegd. Daarin staat dat Carl Demeestere niet meer mag verkopen”, zo zegt burgemeester Daniël Termont aan Het Nieuwsblad en De Gentenaar. De burgemeester voegt daar nog aan toe dat hij de vergunningshouders zo snel mogelijk bij zich roept om hen, hopelijk voor eens en voor altijd, de les te spellen. “Het moet daar gedaan zijn. Als er nog dergelijke incidenten plaatsvinden, pak ik ze allebei definitief hun vergunning af”, zo zegt Daniël Termont nog.

Cuberdon recept

Er zijn niet veel producenten meer die cuberdons nog op ambachtelijke wijze maken. De bereiding van ambachtelijke cuberdons is namelijk een ingewikkeld en tijdrovend proces, dat niet bepaald geschikt is voor massaproductie.

Om te beginnen wordt de suiker met water gekookt tot 132 graden celsius, wanneer glucose wordt toegevoegd en even later ook de Arabische gom. Het grote geheim is wanneer deze juist toegevoegd wordt. Daarnaast is de kwaliteit van de Arabische gom van uiterst belang. Zoals gezegd is het een natuurlijk product en de eigenschappen verschillen dus ook elk jaar: het ene jaar is de gom sterker dan het andere. Het precieze recept is elk jaar dus weer aan verandering onderhevig. Om deze variabele te vermijden wordt de Arabische gom in het industriële proces vervangen door gelatine. Gelatine heeft vergelijkbare eigenschappen heeft maar is oorspronkelijk dus niet in het recept van de cuberdon te vinden. De massa van suiker wordt afgeschuimd en smaakstoffen worden toegevoegd, waarna ze in houten vormen wordt gegoten. Om contact met de lucht te voorkomen wordt de massa vervolgens bestrooid met talk en zetmeelpoeder.

De vormen worden hierna in een warmtekamer geplaatst, waar ze in een temperatuur van ongeveer 60 graden celsius moeten drogen. Dit proces neemt zes à zeven dagen in beslag. Voor de perfecte cuberdon moet zich een egaal laagje suiker ontwikkelen, terwijl de binnenkant geheel vloeibaar blijft. Een delicaat proces dat niet voor iedere producent weggelegd is. Zodra de cuberdons tijdens het proces in aanraking komen met lucht, zullen er kristallen vormen en dit is absoluut niet de bedoeling. Na afloop van het rijpingsproces worden de cuberdons uit hun vorm gehaald. Daarna worden ze met lucht afgeblazen om het talk en zetmeelpoeder te verwijderen. Nu zijn ze dan eindelijk klaar om verpakt te worden. De originele cuberdon heeft een frambozensmaak maar tegenwoordig zijn cuberdons in vele verschillende smaken verkrijgbaar, zoals aardbei, appel, amaretto, maar ook chocolade.

Creatief aperitief

Cuberdons kopen

Cuberdons zijn exclusief in België verkrijgbaar bij verschillende banketbakkers en markten. U kunt  Cuberdons via streekmarkt gemakkelijk online bestellen. Hier kunt u cuberdons bestellen in alle soorten en smaken, zonder dat u het huis hoeft te verlaten. Waar wacht u nog op?

Het volgende deel in deze serie van verwennerijen betreft de wereldwijd bekende marshmallows!